kutubhona

пайтида сизни Алига ҳасад қилувчилардан асрайди» деган маъно бўлиши мумкин эмас, яъни уларнинг таъбири билан айтганда «сизни Абу Бакр, Умар, Усмон ва уларга ўхшаганлардан асрайди», деган маъно бўлиши мумкин эмас. Чунки оятда мўминлардан эмас, одамлардан асрайди, дейилмоқда. Одамлардан мурод кофирлар эканлигини Аллоҳ Таолонинг оят хотимасидаги:

إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ
«Албатта Аллоҳ кофир қавмни ҳидоят қилмас» [Моида: 67]
деган қавли аниқ кўрсатиб турибди. Шунга кўра демак Аллоҳнинг Пайғамбар с.а.в.га уни ўзига нозил қилинган нарсани етказишида кофирлар озоридан Ўз ҳифзу ҳимоясида асрашини ваъда қилиши бу оятдаги етказишдан мурод Ислом рисолатини етказиш эканлигини аниқ кўрсатиб турибди. Энди «Пайғамбар с.а.в. рисолатни бу оят нозил бўлишидан олдин етказган, демак Пайғамбар с.а.в. етказган бўлса «ўзингизга нозил қилинган нарсани етказинг» деган қавли маъносиз бўлиб қолади-ку», деб эътироз билдирилиши мумкин. Бунга жавоб шуки, етказиш ҳақидаги бу амрдан икки ишдан бири тушунилади: Ё Пайғамбар с.а.в. рисолатни яшириб, уни етказмаган бўлади. Ёки бу ерда рисолат ҳали етмаган одамлар бўлади ва уларга етказилмаганлиги рисолатни оламга етказмаслик ҳисобланади. Бу буйруқнинг Пайғамбар с.а.в. ўзига нозил қилинган бир муайян ҳукмни яшириб, уни етказмаган деган маънони ва рисолат тамомига етишига сабаб бўладиган бир муайян ҳукмни етказиш маъносини англатиши мумкин эмас. Чунки битта ҳукмни яшириб қолиш ҳам худди бутун рисолатни яшириб қолиш каби Росулуллоҳ с.а.в.нинг нубуввати ва рисолатига таъна (нуқсон) етказади. Демак маъно бир муайян ҳукмни яшириб қолиш бўлиши мумкин эмас. Чунки оятда:

فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ
«... Унинг рисолатини (бандаларига) етказмаган бўлурсиз» [Моида: 67]

дейилиб етказилган бўлишни умуман инкор қилинмоқда. Бу эса Пайғамбар с.а.в. битта муайян ҳукмни етказмаган бўлади деган маънони эмас, балки рисолатни етказмаган бўлади деган маънони англатади. Айниқса битта ҳукмни етказиш рисолатни етказиш ҳисобланар экан, у шундай маънони англатади.